Τουλάχιστον 314 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στις μαζικές κινητοποιήσεις που ξέσπασαν σε όλο το Ιράν από τα μέσα Σεπτεμβρίου. Ανάμεσα στα θύματα είναι 47 ανήλικοι, ενώ έχουν συλληφθεί πάνω από 14.000 άνθρωποι. Οι διαδηλώσεις εξαπλώθηκαν σε πάνω από 130 πόλεις και κοινότητες του Ιράν και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα.
«Όλα αυτά τα ξέρουμε» θα μου πείτε. Το Ιράν είναι μία μακρινή μουσουλμανική χώρα που βρίσκεται κάτω από το θεοκρατικό καθεστώς και αυτοπροσδιορίζεται ως «Ισλαμική Δημοκρατία». Αλλά γιατί μας αφορά; Μας αφορά διότι οι πρακτικές των φανατικών του Ισλάμ είναι παγκόσμια γνωστές και εξαπλώνονται σταδιακά και στη Δύση. Η παρουσία τους γίνεται όλο και πιο επιβλητική μέσω του πιο αθώου συμβόλου καταπίεσης: το κομμάτι πανί που καλύπτει τα γυναικεία μαλλιά.
Το λεγόμενο Χιτζάμπ ή μαντήλα.
Δεν είναι οξύμωρο να αυτοπροσδιορίζεται ως δημοκρατία όταν διαθέτει ειδικές αστυνομικές δυνάμεις επωμισμένες με τον ενδυματολογικό έλεγχο και την εφαρμογή του νόμου της μαντίλας σε δημόσιους χώρους; Και έχει και τον στρατό σε επιφυλακή για παν ενδεχόμενο; Όταν βέβαια η δημοκρατία χαρακτηρίζεται Ισλαμική, τίποτε από όσα έχουμε στο μυαλό μας δεν ισχύει. Το σύνθημα που ακούγεται στις τωρινές διαδηλώσεις είναι: «Δολοφονημένη για τη χιτζάμπ! Πόσος εξευτελισμός ακόμη;». Δεν είναι η πρώτη φορά που οι Ιρανές διαμαρτύρονται. Το 1979 βγήκαν στους δρόμους γυναίκες που είχαν αγωνιστεί για την Επανάσταση και ένιωθαν εξαπατημένες. Το σύνθημα που ακούγονταν τότε ήταν: «Δεν κάναμε επανάσταση για να πάμε πίσω». Ήταν όμως πολύ αργά πια. Σταδιακά οι πιο συντηρητικοί Ισλαμιστές επαναστάτες εδραίωσαν την εξουσία τους και επέβαλαν τους δικούς τους ηθικούς νόμους.
Το 1980 απαγορεύτηκε στις γυναίκες χωρίς μαντίλα η είσοδος σε δημόσια κτίρια ενώ το 1981 η χρήση της έγινε υποχρεωτική παντού. Το 1983 μάλιστα ψηφίστηκε νέος νόμος που επέβαλε σωματική τιμωρία (74 μαστιγώματα) σε όσες έβγαιναν από το σπίτι χωρίς μαντίλα. Τις επόμενες δεκαετίες, το χιτζάμπ κατέληξε από σύμβολο αντίδρασης στη Δύση να γίνει το αδιαμφισβήτητο σύμβολο καταπίεσης του καθεστώτος των Αγιατολάχ. Και αυτό ισχύει μέχρι και σήμερα.
Είναι το σύμβολο που δηλώνει ανελευθερία σε κάθε επίπεδο. Οι κάτοικοι του Ιράν και ιδιαίτερα οι γυναίκες, δεν έχουν δικαίωμα να τραγουδούν, να ακούν μουσική, να χορεύουν και να διασκεδάζουν. Κάθε έκφραση χαράς είναι απαγορευμένη και κάθε έκφραση Τέχνης επίσης.
Σε αυτό το καθεστώς δεν υπήρχαν πολλές επιλογές επιβίωσης. Άλλες σώπασαν και άλλες εγκατέλειψαν τη χώρα. Ο κατάλογος των Ιρανών δημιουργών της διασποράς είναι μακρύς. Η εικαστικός Σιρίν Νεσάτ ζει στη Ν. Υόρκη, η σκιτσογράφος, συγγραφέας και σκηνοθέτης Μαργιάν Σατραπί («Περσέπολις») στο Παρίσι, όπως επίσης και η συγγραφέας Chahdortt Djavann, ενώ η εικαστικός Soheila Sokhanvari ζει στο Κέμπριτζ. Η καλλιτεχνική τους έκφραση επικεντρώνεται στην καταπίεση των γυναικών και στη χαμένη τους
πατρίδα.
Χαρακτηριστική είναι η τελευταία έκθεση της Soheila Sokhanvari στο Λονδίνο, όπου εκεί παρουσιάζονται πορτρέτα 27 καλλιτεχνών που εργάστηκαν, δημιούργησαν και έζησαν απολαμβάνοντας μια ελευθερία που τους αφαιρέθηκε απότομα το 1979. Έκτοτε δεν την έχουν κερδίσει ξανά. Οι περισσότερες εξορίστηκαν, κάποιες συνελλήφθησαν και υπέφεραν, ενώ κάποιες άλλες απλώς σώπασαν. «Αυτές οι γυναίκες έχουν διαγραφεί από την ιρανική πολιτιστική ιστορία, αλλά ήταν καθοριστικές. Τους είχε απαγορευτεί να παίζουν, να τραγουδούν, να χορεύουν, να υπάρχουν. Αισθάνομαι ότι είναι μια πολύ σημαντική ιστορία που πρέπει να διηγηθώ. Θέλω να επιστήσω την προσοχή στον αγώνα
τους» λέει η Soheila.
Ένας φόρος τιμής σε αυτές τις γυναίκες, που είναι οι γιαγιάδες των σημερινών Ιρανών που επαναστάτησαν ξανά και βρίσκονται στους δρόμους, φωνάζοντας “Γυναίκες, Ζωή, Ελευθερία”
