Στο σύγχρονο περιβάλλον αεροπορικών επιχειρήσεων υφίσταται ασφυκτική πίεση αναφορικά με τα διαθέσιμα κονδύλια για την αγορά, υποστήριξη και αναβάθμιση αεροσκαφών και κάθε Πολεμική Αεροπορία (ΠΑ) ανά τον κόσμο μελετά και επεξεργάζεται με μεγάλη προσοχή τα υφιστάμενα στοιχεία κόστους λειτουργίας και εκμετάλλευσης των αεροσκαφών της. Το Κόστος Ώρας Πτήσης (ΚΩΠ) είναι το κύριο εργαλείο το οποίο χρησιμοποιούν οι ΠΑ ώστε να προϋπολογίσουν κονδύλια για την υποστήριξη των επιχειρήσεων τους. Μια πολύ ενδιαφέρουσα χρήση του ΚΩΠ είναι τόσο η σύγκριση των διαφόρων τύπων αεροσκαφών που ανήκουν στην ίδια ΠΑ, όσο και η σύγκριση του ΚΩΠ για τον ίδιο τύπο αεροσκάφους (πχ F-16C/D) που επιχειρεί σε διαφορετικές ΠΑ.
Προκειμένου να υπάρξει μια όσο το δυνατό πιο ρεαλιστική αποτίμηση του ΚΩΠ, απαιτείται η συλλογή και επεξεργασία στοιχείων επιχειρησιακής εκμετάλλευσης του αεροσκάφους σε μόνιμη βάση, από τη μέρα της απόκτησής του μέχρι και τη μέρα της οριστικής απόσυρσης. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν δεδομένα που εισάγονται σε διάφορα μαθηματικά μοντέλα, τα οποία αναλαμβάνουν να μας παρέξουν με μεγάλη ακρίβεια το ΚΩΠ. Δημιουργείται επομένως η απορία: Πως μπορεί η Ελληνική ΠΑ επί παραδείγματι, σαν υποψήφιος αγοραστής ενός νέου τύπου αεροσκάφους, να έχει εικόνα για το ΚΩΠ αυτού προκειμένου σαν σοβαρός οργανισμός να προϋπολογίσει κονδύλια για την υποστήριξη αυτού σε βάθος χρόνου, τη στιγμή που, ως νέος τύπος αεροσκάφους, δεν υφίστανται στοιχεία επιχειρησιακής εκμετάλλευσης;
Στο σημείο αυτό επισημαίνεται ότι η ΠΑ έχει υπάρξει κατά το παρελθόν ένας από τους πρώτους χρήστες παγκοσμίως ενός νέου τύπου αεροσκάφους (Τ-6 Α), ενώ είχε υπάρξει και δέσμευση σε πολύ υψηλό πολιτικό επίπεδο (ΚΥΣΕΑ) για την αγορά νέου τύπου μαχητικού για το οποίo δεν υπήρχαν στοιχεία επιχειρησιακής εκμετάλλευσης (Eurofighter), δέσμευση η οποία τελικά δεν προχώρησε. Κατ’ αντιστοιχία, θα μπορούσε το ερώτημα να μεταφερθεί στο F-35A, πόσο δηλαδή θα μας κόστιζε η υποστήριξή του ώστε, πέραν της αγοράς ενός αριθμού αεροσκαφών, να μπορούμε να το υποστηρίξουμε αποτελεσματικά σε βάθος χρόνου, και γενικότερα ποια θα ήταν τα κονδύλια που θα πρέπει να προϋπολογιστούν επί παραδείγματι ώστε να υποστηριχθεί το σύνολο του στόλου της ΠΑ για τα επόμενα 30 χρόνια;
Αυτός ήταν και ο αντικειμενικός σκοπός της επιστημονικής δημοσίευσης που παρατίθεται στο τέλος του κειμένου, να αναπτύξει δηλαδή ένα παραμετρικό μοντέλο υπολογισμού του ΚΩΠ ενός νέου τύπου αεροσκάφους για το οποίο δεν υφίστανται αξιοποιήσιμα στοιχεία επιχειρησιακής εκμετάλλευσης. Η εν λόγω μελέτη εστίασε την προσοχή της στην ανάπτυξη ενός μοντέλου για τον υπολογισμό του ΚΩΠ που έχει ως μεταβλητές κατάλληλες σχεδιαστικές παραμέτρους του αεροσκάφους, οι οποίες καθορίζονται και παγιώνονται στα αρχικά στάδια της σχεδίασης αυτού. Το μοντέλο βασίστηκε σε δημοσιευμένα επίσημα στοιχεία ΚΩΠ διαφόρων τύπων αεροσκαφών της ΠΑ, τα οποία συσχετίστηκαν με σχεδιαστικές τους παραμέτρους και οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι το ΚΩΠ μπορεί να προβλεφθεί με μεγάλη ακρίβεια από 2 παραμέτρους, ήτοι τη μέγιστη ειδική κατανάλωση καυσίμου (Specific Fuel Consumption) και το βάρος του αεροσκάφους χωρίς καύσιμο και ωφέλιμο φορτίο (Empty Weight).
Η ακρίβεια πρόβλεψης του μοντέλου ελέγχθηκε συγκρίνοντας αποτελέσματά του με επίσημα δημοσιευμένα στοιχεία ΚΩΠ για διάφορους τύπους αεροσκαφών, διαφόρων ΠΑ ανά τον κόσμο. Η εφαρμογή του μοντέλου μας παρέχει αξιόπιστες εκτιμήσεις για το ΚΩΠ ενός μεγάλου αριθμού νέων τύπων τόσο μαχητικών (πχ F-35, Eurofighter, Rafale, JAS-39 Gripen) όσο και εκπαιδευτικών αεροσκαφών (πχ Μ-346, Τ-7, Τ-100), ενώ χρησιμοποιήθηκε ως βάση σύγκρισης το ΚΩΠ του F-16 Block 52+.
Ενδεικτικά στον πίνακα που ακολουθεί παρατίθενται μερικά από τα αποτελέσματα του μοντέλου για διάφορους τύπων αεροσκαφών, με βάση σύγκρισης το ΚΩΠ του F-16 Block 52+, όπως προαναφέρθηκε:
Ένα από τα συμπεράσματα τόσο ελληνικού όσο και παγκόσμιου ενδιαφέροντος είναι ότι το ΚΩΠ των περισσοτέρων μαχητικών αεροσκαφών ‘νέας γενιάς’ δεν θα είναι κατά πολύ υψηλότερο από αυτό του F-16 Block 52+ . Επί παραδείγματι, εκτιμάται με μεγάλη βεβαιότητα ότι για το F-35Α θα είναι ως και 25% υψηλότερο του F-16 Block 52+ και είναι αντίστοιχο με το ΚΩΠ των F-4E Phantom, αεροσκαφών δεύτερης γενιάς με τα οποία ακόμα επιχειρεί η ΠΑ. Για τo ΚΩΠ του Rafale εκτιμάται ότι θα είναι ως και 10% υψηλότερο του F-16 Block 52+, ενώ υφίσταται εκτίμηση και για το νέο τύπο εκπαιδευτικού αεροσκάφους Μ-346 της ΠΑ στο 51% της τιμής του ΚΩΠ του F-16 Block 52+.
Ένας γενικός κανόνας με ευρεία εφαρμογή στην υποστήριξη των στρατιωτικών αεροσκαφών, καταδεικνύει ότι κατά μέσο όρο, κάθε αποκτούμενο αεροσκάφος θα απαιτήσει για υποστήριξη κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής του ζωής ένα ποσό περίπου δυόμιση φορές μεγαλύτερο της αγοραστικής του αξίας. Ακριβή στοιχεία για την τιμή καθενός αεροσκάφους είναι δύσκολο να εξαχθούν για πολλούς λόγους (ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι συμφωνίες αγοράς εμπεριέχουν επιπλέον κόστη για εκπαίδευση και αρχική υποστήριξη, οι πληρωμές γίνονται σε διάφορα χρονικά σημεία κατά τη διάρκεια των συμβολαίων κτλ), η ουσία βέβαια είναι ότι για ένα μαχητικό αεροσκάφος που θα αποκτηθεί με μια ενδεικτική τιμή γύρω στα 80 εκατομμύρια Ευρώ ανά μονάδα, ο χρήστης του θα πρέπει να έχει προϋπολογίσει άλλα 200 εκατομμύρια Ευρώ ανά μονάδα για την απρόσκοπτη υποστήριξη του κατά τη διάρκεια της επιχειρησιακής του ζωής.
Στην Ελλάδα γίνεται πάντα πολύς θόρυβος όταν εξοπλιζόμαστε με ένα νέο τύπο μαχητικού αεροσκάφους και δικαιολογημένα, δεδομένων των απειλών που δεχόμαστε καθημερινά από την Τουρκία. Αυτό το οποίο πρέπει να μάθει ο φορολογούμενος πολίτης είναι ότι αυτά τα πανάκριβα οπλικά συστήματα αποτελούν μια επένδυση η οποία για να έχει ανταποδοτικό ώφελος στην άμυνα της Χώρας και στην αποτροπή, επιβάλλεται να υποστηρίζονται επαρκώς με το να υφίσταται απρόσκοπτη χρηματοδότηση των προγραμμάτων υποστήριξης τους. Ως πολίτες έχουμε υποχρέωση μέσω των αντιπροσώπων μας στο Κοινοβούλιο να το ελέγχουμε διαρκώς και να το επιβάλλουμε όταν οι κυβερνητικές προτεραιότητες αποκλίνουν από αυτό το σκοπό και κατευθύνονται σε μικροκομματικές και προεκλογικές σκοπιμότητες.
Ηλίας Λάππας
Αναπληρωτής καθηγητής αεροναυπηγικής, University of South WalesΥποψήφιος με την Εθνική Δημιουργία στη Λάρισα
