Οι ευχές είναι σαν το φαινόμενο placebo: αυθυποβολή. Θες να νιώσεις καλύτερα και πείθεις τον εαυτό σου να νιώσει. Θες να νιώσεις πιο αισιόδοξος και πείθεις τον εαυτό σου να τα δει όλα πιο φωτεινά.
Το ίδιο αισθάνεται κι ο άλλος που ακούει συνέχεια «καλή χρονιά», «καλές γιορτές», «ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος». Αν αυτή η διάθεση σού μείνει, μπορεί τα πράγματα να βελτιωθούν, τουλάχιστον εκείνα που περνούν από το χέρι σου. Και επειδή αυτή την απόφαση δεν την παίρνουμε μόνοι μας στα καλά καθούμενα, γι’ αυτό υπάρχουν και οι γιορτές: για να ευχόμαστε, να χαιρόμαστε και να ξεχνιόμαστε, όλοι μαζί.
Το πρόβλημα είναι όταν ο καταιγισμός των ευχών δημιουργεί μια ψευδαίσθηση μεταφυσικού αυτοματισμού: τόσες φορές ευχηθήκαμε «καλή χρονιά», δεν θα πιάσουν; Όχι δεν θα πιάσουν. Η εμπειρία των τριών προηγούμενων ετών το απέδειξε. Και το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο όταν ο πολίτης, εξουθενωμένος από την οικονομική κρίση, την ενεργειακή κρίση, τον κορονοϊό, την ύφεση, τον πόλεμο στην Ουκρανία, την άνοδο των τιμών, εύχεται να συμβεί κάτι μαγικό και να ξυπνήσει το πρωί στην εποχή που δέναν τα σκυλιά με τα λουκάνικα. Χωρίς να ασχοληθεί περαιτέρω.
Γι’ αυτό, μαζί με τις ευχές μου, ειδικά φέτος, υπενθυμίζω πως στο χέρι μας είναι, ένα ποσοστό τουλάχιστον από όσα ευχόμαστε, να πραγματοποιηθεί. Έρχεται χρονιά εκλογών. Το επίπεδο της ευτυχίας μας θα εξαρτηθεί από κυβερνητικές αποφάσεις. Ακόμα και η ζωή μας η ίδια. Η φοιτήτρια που έχασε τη ζωή της παρασυρμένη από έναν σεσημασμένο αλλοδαπό, που βρισκόταν εδώ παράνομα, και οδηγούσε χωρίς δίπλωμα, είχε δώσει και είχε πάρει πολλές ευχές πέρυσι, τέτοια εποχή. Αλλά είχε την ατυχία να ζει σε μια χώρα που δεν απελαύνει όσους αλλοδαπούς συλλαμβάνονται να παρανομούν, δεν ελέγχει την εφαρμογή των κανόνων οδικής κυκλοφορίας και σε περίπτωση που κάποιος προκαλέσει ακόμα και θανατηφόρο ατύχημα οι ποινές είναι αστείες, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις δίδεται αναστολή. Αν δεν ίσχυαν όλα αυτά, η κοπέλα θα ζούσε. Αν δεν ήταν η φορολογία στο κόκκινο, για να έχει η κυβέρνηση να μοιράζει επιδόματα και εγγυημένα εισοδήματα σε «ευάλωτους και ευπαθείς», θα μας έμεναν και πέντε φράγκα στην τσέπη για να αγοράσουμε το ρούχο, το έπιπλο, τη συσκευή, το όχημα ή να κάνουμε το ταξίδι που ονειρευόμαστε χρόνια τώρα, αλλά τα μετράμε και δεν βγαίνουν.
Τι είναι η ευτυχία; Με προϋπόθεση να έχεις υγεία, η ευτυχία είναι ένα άθροισμα μικρών αλλά καθημερινών ευχάριστων συναισθημάτων. Πολλά από αυτά σχετίζονται με την αγοραστική σου δύναμη, αλλά υπάρχουν και αρκετά που δεν σχετίζονται. Μια βόλτα με τον γιο σου στο πάρκο, σου προσφέρει ευτυχία, χωρίς έξοδο. Αν όμως πατήσει ακαθαρσίες σκύλου ή πέσει, παίζοντας, πάνω τους, επειδή κάποιος φιλόζωος δεν μπήκε στον κόπο να τις μαζέψει, η ευτυχία σου μετριάζεται. Αν στο ρέμα, δίπλα, κάποιοι κάνουν αυτοσχέδιο μοτοκρός, μέρα μεσημέρι, και οι κομμένες εξατμίσεις ξεσηκώνουν το σύμπαν, η ευτυχία σου μετριάζεται κι άλλο. Αν γυρνώντας στο σπίτι, στραμπουλήξεις το πόδι από το σπασμένο πλακάκι στον πεζοδρόμιο, η ευτυχία έχει μειωθεί δραστικά.
Όλα αυτά είναι πολιτικά θέματα. Ναι, η ευτυχία μας είναι αποτέλεσμα και πολιτικών αποφάσεων, κυρίως αυτών.
Εύχομαι λοιπόν, στο Fantzim και τους αναγνώστες
του, να αντιληφθούν με ποιον τρόπο οι ευχές μας,
για την καινούργια χρονιά, δεν θα μείνουν ευχές.
